ICOMOS - Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi adına Prof. Dr. İclal DİNÇER, DOCOMOMO (DOcumentation and COnservation of Buildings, Sites and Neighborhoods of the MOdern MOvement) Türkiye Çalışma Grubu adına Y.Doç.Dr. Yıldız SALMAN ve Y.Doç.Dr. Ebru OMAY POLAT tarafından Edirne Kültür Varlıkları Koruma Kurulu'na sunulmak üzere Çorlu Asker Hastanesi ile ilgili olarak bir rapor hazırlandı.
Raporda Çorlu Asker Hastanesinin yapılış dönemi, tarihsel geçmişi ve yapının taşıdığı değer ile ilgili önemli bilgilere yer verilmiş.
Balkan savaşında Bulgar güçleri, 1. Dünya Savaşı sırasında Yunan askerleri tarafından işgal edilen Trakya’da çok sıkıntı yaşanmış; Çorlu ve çevresi düşman kuvvetleri tarafından tahrip edilmiştir. Mudanya mütarekesinden sonra, Edirne’nin sınırda kalması dolayısıyla, savunma güçlerinin geride, güvenli bir bölgede yerleşmesi stratejisi güdülmüş; Çorlu bu bakımdan önem kazanmıştır (M. Tuna, Geçmişten Bugüne Çorlu, İstanbul 1963, s.88-90).
Orgeneral Salih Omurtak’ın girişimiyle 1936 yılında yapımına başlanan askeri hastane, o günkü Çorlu’nun dışında 82 dönümlük geniş bir alan içinde konumlanmıştır. 150 m uzunluğundaki hastanenin projesi Mimar Necmi Ateş tarafından hazırlanmış; uygulaması A. Ziya Kozanoğlu tarafından yapılmıştır (K. Özbay, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, C. III, İstanbul 1981, s. 183-190). Yapının mimarı olarak adı geçen Necmi Ateş 1930’ların ikinci yarısı ile 1940’ların sonuna kadarki dönemde özellikle Askeriye’ye çeşitli tasarımlar yapmış olan bir isimdir.
Duyulan ihtiyaca bağlı olarak 500 yataklı olması planlanan hastane, bodrum üzerinde iki katlı bir düzendedir. Dönemin uluslararası ölçekte yaygınlık kazanmış modernist yaklaşımı Çorlu Askeri Hastanesi’nde farklı boyutlarıyla okunmaktadır. Çorlu Askeri Hastanesi, 1930-1940 arası dönemde İstanbul’da Cerrahpaşa ve Çapa Hastane yerleşkelerindeki ve Anadolu’nun çeşitli kentlerindeki sağlık ve diğer kamu yapılarına gözlenen ortak mimari dilin üstün nitelikli örneklerinden biridir.
Bu çerçevede, tasarım dilinin Ankara’da birçok kamu yapısını tasarlamış olan E. Egli’nin mimarisinden esinlendiği sezilmektedir. Benzer şekilde, yapının müteahhitliğini üstlenen Abdullah Ziya Kozanoğlu’nun mimari diline yakınlığı da dikkat çekicidir.
Toplumun ihtiyacı olduğunda, hem sivillere, hem de askeri personele hizmet vermesi; II. Dünya Savaşı seferberliği sırasında yurt savunmasına hizmet etmesi, Trakya bölgesinde toplanan askerler tarafından kullanılması, hastaneye tarihi belge olması yanında bir de sosyal, simgesel değer katmıştır (Cumhuriyetin Mimarlık Mirası, TMMOB, Ankara 2011).
Günümüze ulaşan kütle düzenlemesi, cephe ögeleri, merdiven kulesi ve iç mekân ayrıntıları, bodrum kattaki özgün ahşap çamaşır kurutma dolabı binanın dikkat çeken özellikleridir. Bu niteliklerin günümüze dek özgün biçimlenmelerini koruyarak ulaşması, özgünlükle ilişkili tasarım değeri ve ilgili diğer değerlerin tanımını ve varlığını güçlendirmektedir. Yapının kent içindeki özgün konum ve çevre ilişkilerini koruyor olması, içinde konumlandığı yeşil alanla bir bütün olarak değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu bütünlük, “kültür varlığı” kimliğinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Yapının özgün işlevini günümüze dek sürdürmüş olması önemlidir. Tüm Trakya Bölgesi için dönem açısından ve yapı türü olarak değer taşıyan hastanenin, yeni donanımlarla güncellenerek özgün işlevini sürdürmesinin yararlı olacağını; bu süreçte, ilk tasarımının özenle korunması gerektiğini düşünmekteyiz.
Çorlu Askeri Hastanesi yerleşkesinin, Türkiye modern mimarlık tarihinin nitelikli bir temsilcisi olarak tescil edilmiş olmasını ve korunmasını olumlu bir çaba olarak değerlendiriyoruz. Yerleşkenin geleceğe aktarılması yolundaki koruma çalışmalarının, mevcut tasarım, özgünlük, bütünlük ve kent için önemli olan, tarihi belge, toplumsal hafıza ve simge değerlerinin sürdürülmesine dayalı bir anlayışla planlanmasının gerektiği açıktır. Yoğun bir kentsel yapılaşma arasında bir vaha gibi kalmış olan hastane ve bahçesindeki yeşil dokunun Çorlu halkının yararlanacağı bir açık alan olarak yaşatılması da önemli bir konu olarak ele alınmalıdır.
KURUL ÇORLU’DA TOPLANIYOR
Kurul Nisan 2016'da 1. Grup tarihi eser statüsüne aldığı Çorlu Askeri Hastanesi’nin tescilinin kaldırılmasını görüşmek üzere 25 Ekim 2016 tarihinde Çorlu’da toplanıyor. Kurul binayı yerinde inceleyip tescilin kaldırılıp kaldırılmayacağına karar verecek.
Bu arada 6 ay önce Koruma Kurulu’nda tescili onaylayan üyelerden 3’ü görevden alındı yerine 1 üye atandı. İki üyenin ise yeri hâlâ boş.
Hep sevgi ile kalın.
Murat Sevgi
Facebook Yorum
Yorum Yazın